03:31 12.09.2024 16+
"КҮСТҮҢ СӨҢҮ" Алдын-сарыг күс – арбын дүжүт ажаалдазының үези. Ногаажылар, садчылар кышкы курлавыр чемин чүзүн-баазын кылдыр белеткеп кылыр бачым үези. Бо үеде “Алдын күс” делгелгелери, ярмаркалары эгелээр. Кожууннуң харагалзал чериниң даргазы Сай-Суу Васильевна Седииниң удуртулгазы-биле азыракчы өг-бүлелер аразынга “Күстүң сөңү” деп делгелгени бо хүн организастап эрттирген. Чүзүн-баазын чечектер, ногаа-чимис делгелгезинден аңгыда, бодунуң ажы-төлүнден аңгыда, өскүс арткан ийикпе азы ада-иезиниң хайгааралы чок арткан уругларны азырап алган авалар аразынга солун мөөрейлерни база эрттирген. Күскү айга хамаарышкан айтырыгларны салып, аваларның билиин быжыктырарынга ажыктыг, солун викторина хевирлиг оюннарны авалар улуг сонуургал-биле ойнаан. Социал төптүң психологу Чинчи Мергеновна Бодан-оолдуң эрттирген оюннарындан билбес чүүлдерин билип алганынга авалар өөрүп четтиргенин илереткеннер. Сагыш-сеткили дүвүреп, оожургал херек апарган үеде боду бодун оожуктуруп ап болурун сүмелеп, “Чеди лаа” деп оюнну база ойнаткан. “Күстүң сөңү” деп делгелгеге аяк-шайны аартап ора, аразында бот-боттары таныжып, азырап алган ажы-төлүн өг-бүлезинге ижиктирип, бот-боттарынга чаңчыгып өөренириниң дугайында арга-сүмелерин чугаалажып, солушкан. Делгелге-ужуражылгага “Много мама” деп каттыжыышкынның кежигүннери база аалдап келгени онзагай болган. Олар Каа-Хем, Кызыл кожууннардан, Кызыл хоорайдан төлээлеп келгеш, каттыжыышкынның дугайында таныштырып, кирип алыр күзелдиг аваларны чалаан. “Много мама” деп каттыжыышкын Россияга ажыттынганындан бээр 10 чыл болуп турар, а Тывада ооң адыры 3 чыл болуп турар. Ол каттыжыышкынче хөй ажы-төлдүг авалар кирип турар. Олар хөй ажы-төлдүг аваларга хамаарышкан айтырыгларны шиитпирлеп алырынга, өг-бүлеге таваржып турар айтырыгларга хамаарышкан чүүлдерни аразында сүмележип, өске регионнар-биле опыт-дуржулга солчулгаларынче чедип, ол ышкаш Тывада амыдыралды деңнеп көрүп, боттарының опыт-дуржулгазын өске язы-сөөктүг аваларга сүмелеп, дыка хөй солун ужуражылгаларны эрттирип турарын таныштырганнар. “Сонуургак кижи хөйнү билип алыр” деп чугаалажыр ышкажыгай бис. Чүгле пажын, бажыңын, ажы-төлүнүң айтырыгларын долгандыр бодаар эвес, бир-ле чаа, солун чүүлдерни билип алырынга бот-идепкейлиг болур болза эки дээрзин сүмелээннер. Улуг-Хем кожуунда ниитизи-биле 93 азыракчы (опекун) өг-бүлелер бар. Ол өг-бүлелерде 160 ажы-төл кижизиттинип турар. Азыракчы өг-бүлелер дээрге буянныг кижилер – бир-ле кижиниң төлүн боттарынга ижиктирип, азыраары кижи бүрүзүнге болдунмас дээрзи билдингир. Ындыг өг-бүлелерге хире-хире болгаш арга-сүме солчулгазы, аразында ажык чугаа кылыры, ужуражылгалар эрттирери чугула дээрзин харагалзал чериниң даргазы С.В.Седии айтып, моон-даа соңгаар мындыг чергелиг мөөрейлер, ужуражылгаларны эрттирер сорулгалар салдынганын чугаалаан. "Күстүң сөңү" деп делгелге-ужуражылгага келген киржикчилерге суй-белектерни, "Эне-Сай" бассейнге эштир сертификаттарны, хүндүлүг бижиктерни тывыскан. Мал-маган азырап, огород, садын хөйү-биле тарып, өстүрүп чоруур эрес-кежээ үлегерлиг аныяк ава Чойгана Васильевна Монгуш идепкейлиг киржип, чараш чечектерин, ногаазын чогаадыкчы каастап-делгээш бирги чергениң шаңналынга төлептиг болган. Ч.В.Монгуштан үлегерден ап, малдан, черден ,,туттунар,, болза, чедимчелиг амыдыраар дээрзин сүмеледивис.
25040
Оставить сообщение: